Hij is gevlucht uit oorlogsgebied. Hij is blij en dankbaar dat hij nog leeft.
Welke terreurgroep hem probeerde om te brengen of te recruteren, weten we niet. Hoeveel familieleden en vrienden hij thuis en onderweg heeft zien sterven, weten we ook niet. Ik wil er dus niet over speculeren. Maar een feit is wel: hij is recent in ons land aangekomen uit Irak, en is moeten vluchten vanwege oorlog en terreur. En dat zijn de dingen die daar gebeuren. Wie heeft hij achtergelaten? Welke gebeurtenissen staan er als een trauma op zijn netvlies gebrand?
Probeer ik nu sympathie te wekken voor iemand die ik niet ken? Een Irakees af te schilderen als een zielig armzalig slachtoffer, zodat U mijn verhaal beter slikt? Nee, ik hou met bij de feiten: Ik probeer met deze woorden enige empathie op te wekken. een oorlogsvluchteling is niet zomaar iemand, het is een mens, zoals jij en ik, die misschien een doodnormaal leven had, tot de terreur dat leven onderbrak.
Hij is een mens zoals jij en ik. Hij zit nu opgesloten. In een gesloten centrum voor asielzoekers. Eergisteren was dat nog anders. Toen was het een open asielcentrum, waar mensen overdags gewoon in en uit kunnen lopen. Maar van de ene dag op de andere ziet het er weer compleet anders uit: in een gesloten centrum moet je binnen blijven. Vaak is dat omdat iemand zonder papieren een zwaar misdrijf heeft gepleegd, of omdat iemand het land is uitgewezen maar misschien nog zou kunnen wegglippen.
We houden het bij feiten. Bij de trauma's die hij reeds opliep, is nog een schepje bovenop gedaan. Heel het land spreekt nu over hem.
Hij was aan het zwemmen. Getuigen vertellen ons: Hij zag een meisje in paniek en reikte haar de hand. Details kennen we niet, wilde hij echt enkel helpen, of heeft hij meer gedaan? Tot nu toe horen we van de getuigen enkel de versie dat hij dit meisje wilde helpen. Ze was niet aan het verdrinken, zo een grote held is hij waarschijnlijk niet. Het leek gewoon een gebaar, zoals wij dat allemaal al eens hebben gedaan. Iemand gaat kopje onder, iemand botst ergens tegen. We hebben de reflex om te helpen. Even trekken aan iemands arm. Even opzij gaan, of een duwtje geven zodat je niet te hard tegen mekaar botst, bijvoorbeeld.
Niets aan de hand. Toch?
Zo zou het zijn, als ik dit was geweest. Of jij.
Maar, hij was een asielzoeker. Hij heeft de looks van een 'vluchteling'. Wie van de omstaanders in paniek schoot, weten we niet. De politie werd erbij gehaald. Het geroep van het meisje in paniek, in combinatie met de huidskleur / looks van deze man, resulteerden in een verhaal van paniek-racisme: Deze man was het meisje aan het betasten, misschien zelfs aanranden, of erger...!
Het lijkt wel of hij gevolgd werd door politici en media. Ze sprongen erop, maakten allerlei conclusies en yes, ze hadden het: 'Alweer een incident met een vluchteling die de meisjes lastig valt'. 'Is het nu nog niet genoeg?' Maatregelen worden voorgesteld, politici zien hun kans om het volk naar de mond te praten, media ziet cash, hijzelf wordt alvast opgesloten, en burgers beginnen aan hun sociale-media-rechtszaak. Geen enkele asielzoeker of vluchteling is nog veilig: ze krijgen het allemaal te verduren.
Hopelijk is deze man ondertussen weer terug vrij, in een open centrum. Mogelijk veranderen de 'feiten' weer in een ander verhaal, wie weet komen we nog heel wat te weten over mogelijk wangedrag van deze persoon. En mogelijk maakt dit dan de helft van mijn tekst binnen enkele seconden compleet irrelevant. Maar toch, zelfs als blijkt dat hij toch schuldig was aan een misdrijf, als we iets dichter kijken, wat er ook gebeurde, is er iets zeer opmerkelijks aan deze zaak. Zelfs zonder echt alle feiten te kennen, is de man publiekelijk veroordeeld door ons, het grote publiek, met de hulp van politici en media. Enkel en alleen op basis van het feit dat men de politie erbij had gehaald. We moeten serieus kijken naar de onderliggende problemen.
Het grote probleem van de migrant? Zijn huidskleur. Zijn looks. Zijn afkomst. Zijn geloof misschien. Ons weekend is in de pers getekend als een weekend waarin er alweer een 'incident was met een vluchteling'. Maar de kern is niet wat hij deed of niet deed, het is dit: Alles wat hierover gezegd, beweerd, verdraaid, uitvergroot, verzonnen, besloten wordt, draait enkel om dat ene element: de looks en achtergrond van deze man. In dit geval was het zelfs een man die niets misdeed, maar toch werd het groot nieuws.
Dat, lieve mensen, en dat alleen, is de reden waarom ik mij als burger, als christen, als Belg, als ex-Nederlander, als vader, als jeugdwerker, als echtgenoot, als vriend van velen, soms bijzonder druk maak, en ja, regelmatig in overdrive ga.
Over politieke keuzes en partijen wil ik gerust mijn mening delen. Er zijn partijen en figuren waar ik echt niet achter wil staan en er zijn anderen die veel meer mijn sympathie hebben. Ik heb regelmatig en graag een goeie babbel met mensen over geloof en religie. Een toffe discussie over duurzaamheid, het doel van het leven, world peace etc, daar doe ik graag aan mee. Maar al die zaken, al die onderwerpen, daar maak ik me eigenlijk niet zo druk over. Echt niet.
Maar dit, een heel land dat in rep en roer staat (nou ja, voor wie de voorpagina's van de kranten nog serieus nemen), politici die allerlei burgers achter zich krijgen, angst die overal aangewakkerd wordt, allemaal omwille van iemands afkomst en looks, dat raakt mijn hart, diep en persoonlijk. Mijn felle reacties komen ten diepste daar vandaan: Als ik merk dat mensen omwille van wie ze zijn, anders en oneerlijk behandeld worden.
Toegegeven, ik moet daar ook balans in vinden en uitkijken dat ik andere bevolkingsgroepen zelf niet verkeerd ga beoordelen zonder reden. Dit stuk is daar een deel verwerking, ik heb ook nog een lange weg te gaan. Mijn woorden moeten mijn daden onderschrijven anders zijn het loze woorden.
De man werd beoordeeld op zijn looks. Zijn afkomst. Het was een Irakees. Dus ... vul maar zelf in. Dat is het enige waar dit over ging.
Probeer je eventjes, heel eventjes, in te leven in het leven van een persoon met andere huidskleur, nationaliteit of geloof. Want dit is voor veel mensen de dagelijkse realiteit. Tonen zij hun goed hart of houden zij zich afzijdig, altijd zullen er mensen zijn die hen afwijzen, belachelijk maken en veroordelen, plus al hun volksgenoten over dezelfde kam scheren. Het is voor velen een echt dagelijks lijden. En velen, zeer velen, hebben daar hun leven lang onder te lijden. Een vriend van me zei dat hij het niet meer voelt, als mensen racistische uitspraken doen, hij hoort het niet eens meer. Niet iedereen is echter zo sterk als deze vriend. Bovendien: kansen op school, arbeidsmarkt, etc, zijn op basis van dat ene element ook vaak geheel anders, enkel en alleen omwille van looks en afkomst.
Overdrijvingen en uitvergrotingen helpen niemand verder. Erger nog, het maakt dat de bevolking van een land nog veel meer gaat haten en vanuit angst gaat reageren. Soms zijn politici daar persoonlijk en duidelijk schuldig aan. Ook daarvan zien we de gevolgen. Maar ook media en wij als burgers, bevestigen het onterechte negatieve beeld van mensen die anders zijn dan wij.
Ik wil niet ontkennen dat ieder volk zijn eigen problemen heeft. Grote groepen vluchtelingen uit eenzelfde regio, zullen in groten getale ook moeten leren omgaan met de nieuwe cultuur waar ze aankomen. En we zien dat er met deze groepen inderdaad aan te wijzen problemen zijn. Integratiecursussen en toelichting over dingen die wij normaal vinden, zijn zeker niet overbodig. Angst voor de vreemdeling is ergens te begrijpen: je weet niet wat je moet verwachten, dus je wantrouwt. Maar lieve mensen, de enige manier om hiermee om te gaan, is de ander leren kennen. Daar waar we samen werken, mekaar leren kennen en waarderen, alleen daar gaan verschillen bijzaak worden. Alleen door vluchtelingen persoonlijk te ontmoeten, ga je ontdekken wie zij werkelijk zijn. Luister naar hun verhaal, vertel je eigen verhaal, laat je niets wijsmaken.
Ik wil dit stuk afsluiten met een verwijzing naar een verhaal van Jezus, het verhaal van de Samaritaan.
Bij het woordje 'Samaritaan' verwacht je direct een ander woord, namelijk: barmhartig. Right?
Het was een verhaal over een man die zijn eigen comfort opzij zette, om een ander te helpen. Een man was overvallen en in mekaar geslagen langs de weg achter gelaten. Een priester en een tempeldienaar waren hem straal voorbij gelopen. De Samaritaan heeft hem geholpen. Onze indruk van Samaritanen kan dan in de 21e eeuw ook zijn, dat zij gekend waren als barmhartige mensen, een groot voorbeeld voor de joden en anderen. Maar niets is minder waar.
Joden hadden een hekel aan de Samaritanen. Om van Judea naar Galilea te reizen, moesten ze dwars door Samaria, maar omdat ze niets met die mensen te maken wilden hebben, maakten ze meestal een grote omweg. Jezus trok trouwens wél door Samaria. Dit verachte volk, gebruikte Jezus om aan de mensen aan te tonen wie hun naaste was. De Samaritaan was zelfs de held in het verhaal! Ik kan me voorstellen dat mensen daar niet bijzonder blij van werden.
Ik wil zeker niet de Iraakse zwemmer ophemelen als een soort 'barmhartige Samaritaan': hij heeft niets bijzonders gedaan. Ik vertel dit, omdat Jezus bewust koos voor een volk dat veracht werd, een volk op wie iedereen neerkeek. Zijn punt was (onder andere): zelfs een Samaritaan is jouw naaste. Ja, zelfs de Afghaanse moslim of Syrische christen die zijn land ontvluchtte, is jouw naaste. Zelfs de Marokkaanse of Turkse moslim is je naaste. En ja hoor, ook de blanke, blonde Pegida-fan. Vluchtelingen zijn geen 'naaste' die je uit medelijden of minderwaardigheid wat liefdadigheid moet bewijzen, nee, ze zijn helemaal gelijk aan jou. Het is een mens met wie je kunt meeleven, vereenzelvigen, lachen, huilen, delen, en met wie je samen kunt bouwen aan een betere toekomst, hier in ons land, of wie weet, ooit, daar in zijn eigen land.
Wie is werkelijk jouw naaste?
